Rodzaje burz

Burza to fascynujące i jednocześnie bardzo niebezpieczne zjawisko występujące na określonym obszarze. Towarzyszą mu wyładowania atmosferyczne wraz z intensywnymi opadami deszczu oraz gradu, a także silniejszy wiatr. Jakie rodzaje burz wyróżniamy? Które z nich są najgroźniejsze?

Rodzaje burz

Rozwój chmur burzowych Cumulonimbus znany jest w większości regionów świata. W wielu przypadkach zjawiska burzowe mogą stanowić poważne zagrożenie naszego zdrowia, a także dla całej infrastruktury. Do szczególnie niebezpiecznych zjawisk, które mogą towarzyszyć szczególnie gwałtownym burzom zaliczyć możemy m.in. nawalne opady deszczu, opady gradu i silne niszczące porywy wiatru. Tragiczne w skutkach mogą być również wyładowania atmosferyczne oraz trąby powietrzne.

fot.: Owned by the author

Każda burza powstaje z niegroźnej z pozoru chmury Cumulus, która w zależności od panujących w danym czasie i w określonym miejscu warunków termodynamicznych i kinematycznych może ulec rozpadowi lub przekształcić się w groźny układ burzowy. Burze w zależności od środowiska, w jakim się rozwijają dzielimy na kilka rodzajów. Jakie możemy wyróżnić rodzaje burz? W zależności od warunków powstawania burze dzielimy na wewnątrzmasowe oraz na burze frontowe. Z kolei burze wewnątrzmasowe dzielimy na burze termiczne oraz adwekcyjne. Ze względu na sposób organizacji burz dzielimy je na burze pojedyncze (komórki pulsacyjne), zorganizowane burze wielokomórkowe (układy burzowe), wielokomórkowe burze liniowe (linie szkwału) oraz superkomórki burzowe.  

Burze wewnątrzmasowe termiczne

Występujące na obszarze naszego kraju burze wewnątrzmasowe dzielimy na burze termiczne oraz adwekcyjne. Największym zagrożeniem ze strony burz wewnątrzmasowych termicznych są nawalne opady deszczu, które lokalnie mogą powodować podtopienia lub zalania. Niekiedy burze wewnątrzmasowe mogą stać się przyczyną powodzi błyskawicznych. Szkody przy burzach termicznych powodowane są również przez silne porywy wiatru oraz opady gradu. Burze termiczne powstają w wyniku nagrzewania się gorących i wilgotnych chwiejnych mas powietrza bez udziału frontów. Tworzą się one w najczęściej w godzinach popołudniowych, wieczornych lub w pierwszej części nocy. Burze termiczne mogą przyjmować formę pojedynczych komórek burzowych lub klastrów burzowych.

fot.: Owned by the author

W naszym kraju pojawiają się one najczęściej od kwietnia do września. Przy dużej chwiejności termodynamicznej i nisko położonej izotermie 0°C, czyli wysokości, na której temperatura osiąga wartość 0°C i wzmożonej prędkości przepływu powietrza burzy termicznej mogą towarzyszyć również opady gradu. Z kolei umiarkowana lub duża chwiejność termodynamiczna przy niedosytach wilgoci na różnych poziomach atmosfery wiąże się z możliwością powstania niszczących porywów wiatru (zjawisko downburst). Związane są one z obecnością prądu zstępującego w komórce burzowej.  W takim przypadku możliwe jest powstanie trąby powietrznej lub zjawiska funnel cloud, czyli zalążka trąby, który nie dotyka ziemi. Głęboka i wilgotna konwekcja przy dużej prędkości przepływu powietrza może doprowadzić do rozwoju groźnych w skutkach superkomórek burzowych.

Rodzaje burz – burze wewnątrzmasowe adwekcyjne

Burze adwekcyjne rozwijają się najczęściej za chłodnym frontem, za którym napływa chłodne powietrze pochodzenia arktycznego lub polarnomorskiego. Burze adwekcyjne mogą występować w formie pojedynczych komórek burzowych oraz multikomórek, a także linii szkwału. Ten rodzaj burz w naszym kraju może pojawiać się przez cały rok, a w szczególności od wiosny do jesieni. W okresie zimy oraz wczesnej wiosny burze adwekcyjne występują w formie burz śnieżnych, którym najczęściej towarzyszą przelotne, intensywne opady śniegu lub krupy śnieżnej. Wysokość adwekcyjnych chmur burzowych nie przekracza najczęściej 8 km (w przeciwieństwie do burz termicznych). Cechuje je również mniejsza niż w przypadku burz termicznych aktywność elektryczna, która może ograniczać się do kilku lub nawet jednego wyładowania.  

fot.: Owned by the author

W wyniku napływu nad dany obszar chłodnych mas powietrza następuje ich nacieranie na masy wilgotne i cieplejsze. Przy odpowiednim nasłonecznieniu powoduje jego unoszenie się do góry, w wyniku czego pojawia się duży pionowy gradient temperatury powietrza, odpowiadający za powstanie niestabilności w troposferze. Dodatkowo podczas nasilonej prędkości przepływu powietrza mogą pojawiać się układy wielokomórkowe, którym często towarzyszą linie szkwału. Na czele takich struktur obserwować możemy przepiękne wały szkwałowe (chmura szelfowa), którym najczęściej towarzyszą silne porywy wiatru mogące powodować zniszczenia. Niekiedy przy obniżonej izotermie 0°C zjawiskom mogą towarzyszyć również opady gradu. Jakie rodzaje burz możemy jeszcze wyróżnić?

Burze frontowe

To najgroźniejszy rodzaj burz, z jakim możemy mieć do czynienia na terenie naszego kraju. Burze te mogą powstawać na każdym rodzaju frontu, a w szczególności w strefie oddziaływania frontu chłodnego. Najgwałtowniejsze zjawiska w przypadku burz frontowych pojawiają się na styku skrajnie różnych mas powietrza (najczęściej powietrza polarnomorskiego i zwrotnikowego). Mogą one przybierać postać zarówno pojedynczych komórek burzowych, jak również mezoskalowych układów konwekcyjnych (MCS) z wbudowanymi liniami szkwału. Burze frontowe w Polsce powstają najczęściej w okresie letnim.

fot.: Owned by the author

Przy niskiej wilgotności powietrza i słabej prędkości przypływu powietrza pojawiające się zjawiska są słabe. Z kolei przy podwyższonych parametrach kinematycznych i termodynamicznych i wzmożonym przepływie powietrza mogą powstawać układy MCS wraz z liniami szkwału. Możliwy jest wówczas również rozwój superkomórek burzowych. Największym zagrożeniem ze strony tego typu zjawisk mogą być wówczas niszczące porywy wiatru, nawalne opady deszczu lub gradu. W niektórych przypadkach możliwe są również trąby powietrzne.

Rodzaje burz – burze pojedyncze (komórki pulsacyjne)

W przypadku pojedynczych komórek burzowych czas ich przechodzenia nad danym obszarem jest stosunkowo krótki i wynosi najczęściej od 15 do 45 minut. Ten rodzaj burz może nieść zagrożenia ze strony silnych porywów wiatru (downburst lub microburst), intensywnych opadów deszczu, gradu oraz trąb powietrznych. Jakie inne rodzaje burz możemy wyróżnić? W obrębie pojedynczych komórek możemy wyróżnić stacjonarne komórki burzowe. Mogą one nieść nawalne opady deszczu lub opady gradu. Może cechować je duża aktywność elektryczna. Takie komórki burzowe najczęściej mają charakter stacjonarny. Burza taka najczęściej rozwija się i zanika nad tym samym obszarem.

fot.: Owned by the author

Pojedyncze komórki burzowe mogą tworzyć system komórek, które łączą się ze sobą, poruszając się w określonym kierunku jedna za drugą. W związku z powyższym w krótkim odstępie czasu nad tym samym obszarem przejść może kilka komórek burzowych. W takim przypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem training storms. Skutkiem obecności tego rodzaju burz mogą być podtopienia, a nawet możliwość wystąpienia powodzi błyskawicznych. Burze takie może cechować duża aktywność elektryczna. Ponadto towarzyszyć im mogą opady gradu.

Zorganizowane burze wielokomórkowe (klastry)

Burze wielokomórkowe tworzy kilka (dwie lub więcej) pojedynczych komórek burzowych, które znajdują się w różnych stadiach rozwoju. Zjawiska towarzyszące burzom wielokomórkowym w formie klastrów mogą zachować swoją aktywność nawet przez kilka godzin. Chmury, które tworzą burze wielokomórkowe możemy podzielić na rejony, gdzie obecne są prądy wstępujące i zstępujące.

fot.: Owned by the author

Burzom tym towarzyszą znaczne zmiany prędkości wiatru oraz ciśnienia atmosferycznego. W ich obrębie obserwować możemy także spadki temperatury i zmiany kierunku wiatru. W sprzyjających warunkach burze wielokomórkowe mogą tworzyć lepiej zorganizowane struktury np. w formie linii szkwału.

Wielokomórkowe układy burzowe (linie szkwału)

Pojawiające się w naszym kraju zwłaszcza w okresie letnim układy burzowe mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Przede wszystkim ze względu na silne porywy wiatru często przekraczające wartość 100 km/h – zwłaszcza w przypadku powstania linii szkwału. Podczas przechodzenia układów burzowych możliwe są również opady gradu powyżej 2 cm oraz intensywne opady deszczu. Szczególnie groźne może okazać się bow echo, czyli mezoskalowy układ konwekcyjny w kształcie łuku (wybrzuszenie na czele burzy), tworzący silne wiatry.

fot.: Owned by the author

Groźne są również mezoskalowe układy konwekcyjne (MCS), które tworzone są przez system chmur, w który wbudowane są burze, który swoim zasięgiem może obejmować obszar o długości nawet 100 km lub jeszcze większy. Układom MCS najczęściej towarzyszą silne porywy wiatru oraz długotrwałe, intensywne opady deszczu, a lokalnie również gradu. Szczególnie groźnym układem burzowym jest derecho, czyli rozległa i długotrwała burza wiatrowa, która zasięgiem może objąć cały kraj lub nawet kilka państw. Towarzyszy jej linia szkwału lub bow echo, a szkody powodowane przez wiatr przekraczający 100 km/h są wówczas ogromne. Przykładem tragicznych w skutkach burz wiatrowych w Polsce są te z 23.07.2009 oraz 11/12.08.2017.

Rodzaje burz – superkomórki burzowe

Superkomórka burzowa to bardzo dobrze zorganizowana burza, której cechą charakterystyczną jest rotujący prąd wstępujący. Odpowiada on za powstawanie niszczących porywów wiatru (downburst lub microburst), nawalnych opadów deszczu i gradu, a niekiedy również trąb powietrznych. Ten rodzaj burz może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka oraz strat w infrastrukturze. Czynnikiem niezbędnym do powstania superkomórek, oprócz warunków sprzyjających tworzeniu się burz, jest obecność silnych pionowych uskoków wiatru. 

fot.: Owned by the author

W wyniku zmian jego kierunku i prędkości na różnych wysokościach masy powietrza zaczynają wirować w osi poziomej. Następnie silny prąd wstępujący odchyla poziomy wir powietrza w kierunku pionowym, dzięki czemu unoszące się masy powietrza wprawiane są w ruch wirowy. W ten sposób tworzy się mezocyklon. Prąd wstępujący oraz zstępujący są od siebie oddzielone, dlatego też superkomórka może istnieć przez wiele godzin i przebyć drogę nawet kilkuset kilometrów. Wielkość takiego „układu” nie przekracza zazwyczaj 60 km.

Love Natura – Kochamy to, co naturalne!

Spodobał Ci się nasz artykuł? Udostępnij go znajomym!