Wpływ klimatu na rolnictwo Polski
Każdego roku coraz częściej odczuwamy zmiany klimatu w naszym kraju. Przyczyniają się one do powstawania wielu niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, których skutki nie są obojętne dla otaczającego nas środowiska naturalnego. Rolnictwo jest jedną z tych gałęzi gospodarki, która skutki zmian klimatycznych odczuwa w największym stopniu. Jak duży jest wpływ klimatu na rolnictwo i jakie są jego konsekwencje dla tego ważnego działu gospodarki?
Wpływ klimatu na rolnictwo – ekstremalne zjawiska pogodowe
Coraz większe prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnych zjawisk pogodowych w znacznym stopniu może przyczyniać się do wzrostu ryzyka obniżki plonów. Zmiany pogody powodować mogą również zmniejszenie ilości materii organicznej w podłożu, od której zależy żyzność gleby. Wpływ klimatu na rolnictwo może objawiać się też niekorzystnymi konsekwencjami w stosunku do roślin. Najczęściej zmieniające się warunki klimatyczne mogą wpływać negatywnie na zdrowotność roślin, stwarzając np. korzystne warunki do rozwoju szkodników. Zmieniający się klimat może powodować również zmiany związane z jakością oraz dostępnością wody na obszarach, na których odgrywa ona znaczącą rolę. W Polsce obszarami o niewielkich sumach opadów są przede wszystkim środkowe regiony kraju. Wielkość plonów w ponad 80% uzależniona jest od ilości dostępnej wody oraz wielkości opadów.
Możliwe skutki zmian klimatu w rolnictwie
Zmiany klimatu mogą przyczynić się m.in. do zmiany długości okresu wegetacji uprawianych roślin. Ponadto wpływ klimatu na rolnictwo często związany jest z przyśpieszeniem lub opóźnieniem terminu wykonywania wiosennych prac polowych. Zmiany klimatu mogą powodować wzrost plonowania roślin ciepłolubnych, co jest zjawiskiem korzystnym. Przyczyniają się jednak do wzrostu stopnia nasilenia grzybów i szkodników. Pojawiające się coraz częściej niepożądane zjawiska pogodowe, do których zaliczyć można m.in. superkomórki burzowe, nawalne opady deszczu przyczyniają się do znacznej obniżki plonów. Również silne gradobicia oraz zjawisko downburst, towarzyszące szczególnie gwałtownym burzom może przyczyniać się do nieodwracanych strat w uprawach polowych.
fot.: Owned by the authorWpływ temperatury i wielkości opadów na rolnictwo
Wzrost temperatury najczęściej wpływa na przedłużenie okresu wegetacji roślin. Jednak wzrastająca temperatura powoduje też wzrost ewapotranspiracji, czyli zjawiska związanego z odpływem parującej wody z powierzchni rośliny lub gleby do warstw atmosfery. Zjawisko to w połączeniu w niedostateczną ilością opadów najczęściej prowadzi do niekorzystnego bilansu wodnego w wielu rejonach uprawnych. Zmiany te mają negatywny wpływ na warunki związane z produkcją rolniczą.
Utrzymujące się w zimie dodatnie temperatury powodują zwiększenie procesu parowania, co powoduje spadek ilości wody, która jest dostępna dla roślin w okresie wiosennym, kiedy rusza wegetacja.
Wzrost temperatury w zimie prowadzi najczęściej do braku pokrywy śnieżnej, której obecność w okresie wiosennych roztopów mogłaby dostarczyć glebie dużej ilości wilgoci.
fot.: Owned by the authorKonsekwencje zmian klimatu dla rolnictwa
fot.: Owned by the authorRolnictwo jest sektorem, który jest mało odporny na zmiany klimatyczne, a zmiany te mogą mieć różnorodny wpływ na produkcję rolną w naszym kraju. Z tego też powodu rolnictwo może stać się jedną z gałęzi gospodarki, która w niedalekiej przyszłości może zostać w największym stopniu dotknięta negatywnymi skutkami związanymi z ociepleniem klimatu. Najpoważniejsze zagrożenie stanowią klęski żywiołowe w postaci mogącej pojawiać się posuchy. Zjawisko to jest najbardziej widoczne na terenie Wielkopolski oraz Kujaw. Postępujące zmiany klimatu stanowią poważny problem dla rolnictwa. Cały czas istnieje szansa, na spowolnienie, a nawet na zatrzymanie zachodzących zmian.
Planowanie, które uwzględnia odpowiednią adaptację rolnictwa w stosunku do zmieniających się warunków klimatycznych stanowi dla wszystkich ogromne wyzwanie. Lokalność skutków spowodowanych zmianami klimatycznymi w dużym stopniu utrudnia jednak optymalizację tych zmian. Podstawą działań zmierzających do zmniejszenia wpływu zmian klimatu na rolnictwo opracowanie wieloletniego planu, który powinien być odrębny dla każdego regionu naszego kraju. Adaptacja jest bowiem procesem długotrwałym, który w najbliższych latach będzie musiał ulegać wielu modyfikacjom, które będą zgodne z tendencjami dotyczącymi zmian klimatu.
Skutki opadów gradu dla upraw sadowniczych
Pojawiające się opady gradu w rejonach, gdzie zlokalizowane są towarowe sady owocowe najczęściej przyczyniają się do ogromnych strat w plonach oraz w drzewostanie. Grad często towarzyszy gwałtownym burzom (głównie superkomórkom burzowym). W przypadku wystąpienia opadów gradu nie ma możliwości „naprawy” powstałych szkód. Szkody można jedynie ograniczyć. Można im zapobiec poprzez stosowanie specjalnych osłon przeciwgradowych. Ich celem jest ograniczenie ryzyka związanego z uszkodzeniami owoców. Gdy opady gradu pojawią się jeszcze przed zbiorami owoców (w przypadku braku osłon), mogą wówczas doprowadzić do ich gnicia.
fot.: Owned by the authorDziałania adaptacyjne ograniczające negatywny wpływ klimatu na rolnictwo
Działania, których celem jest ograniczenie negatywnego wpływu klimatu powinny dotyczyć rozpowszechniania wiedzy wśród potencjalnych odbiorców, w tym rolników. Ważna jest zapewnienie ochrony istniejących zasobów wodnych. Przede wszystkim należy pamiętać o racjonalnym korzystaniu z wody w wielu działach przemysłu, dzięki czemu możliwe będzie wykorzystywanie rezerwy wody przez produkcję rolniczą. Warto zastanowić się na doborem gatunków roślin uprawnych, odpowiednio dostosowanych do długości wegetacji. W sadach warto stosować murawy. Ważny jest również odpowiedni płodozmian oraz racjonalne nawożenie. Warto prowadzić regularne lustracje pod kątem obecności organizmów szkodliwych oraz patogenów chorobotwórczych. To tylko niektóre działania, które mogą ograniczyć negatywny wpływ klimatu na rolnictwo.
Love Natura – Kochamy to, co naturalne!
