Uprawa pomidorów w gruncie – od siewu do zbioru
Uprawa pomidorów w gruncie jest bardzo popularna, jednak dość pracochłonna i trudna. Wymaga bowiem odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Aby móc cieszyć się wysokimi plonami, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad dotyczących uprawy tego smacznego i zdrowego warzywa.
Uprawa pomidorów w gruncie – wybór odpowiedniego stanowiska
Pomidory preferują stanowiska dobrze nasłonecznione, dzięki czemu owoce będą miały soczysty miąższ i błyszczącą skórę. Najlepiej uprawiać je na stanowiskach osłoniętych od wiatru. Funkcję taką spełnia np. wysoki żywopłot lub fasola tyczna. Uprawa pomidorów w gruncie wymaga gleb piaszczysto-gliniastych, ciepłych i wilgotnych, o pH ok. 6,0. Przed posadzeniem pomidorów warto wymieszać glebę z kompostem w dawce 5 kg/m2.
W roku poprzedzającym uprawę należy zastosować obornik (pomidory uprawiamy w drugim roku po oborniku). Poletko pod pomidory spulchniamy na głębokość ok. 20 cm, aby gleba została dobrze napowietrzona. Pomidory sadzimy w dużych odstępach.
Przy uprawie pomidorów w gruncie warto stosować płodozmian, aby zapobiec pojawieniu się groźnych chorób i szkodników. Pomidory mogą rosnąć na tym samym stanowisku dopiero po 4 latach. Pomidorów nie sadzi się po innych warzywach z rodziny psiankowatych – ziemniakach i papryce. Dobrym przedplonem dla pomidorów są rośliny o krótkim okresie wegetacji, np. rzodkiewka czy też sałata. Pomidory będą również lepiej rosły, jeśli w ich pobliżu znajdzie się czosnek, pietruszka, seler naciowy czy bazylia.
Optymalna temperatura potrzebna do prawidłowego wzrostu pomidorów mieści się w przedziale od 22 do 27°C. W chłodne lata rośliny mogą wykazywać większą podatność na choroby (zwłaszcza grzybowe). Oprócz tego mogą być mniej plenne.
Przygotowanie rozsady w domu
Najlepsze podłoże pod rozsadę pomidorów stanowi mieszanka torfu z piaskiem w stosunku 1:1 lub gotowy substrat. Podłoże powinno mieć luźną strukturę, odpowiednie pH w granicach 6,0-7,0 bez zbędnych nasion chwastów. Przed wysiewem podłoże lekko ubijamy. Optymalnym terminem siewu do nasion do doniczek jest okres od połowy marca do pierwszej dekady kwietnia. Najlepiej wysiewać je punktowo, bez konieczności późniejszego pikowania lub rzutowo – po 2-3 nasiona w odległości ok. 1-3 cm, na głębokość od 0,5 do 1 cm.
Produkcja rozsady zajmuje ok. 50 dni. Ważny jest zatem odpowiedni termin wysiewu, aby rozsada była gotowa na drugą dekadę maja, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Przygotowane pojemniki ustawiamy najlepiej w miejscu słonecznym i ciepłym. Odpowiednia temperatura do wschodów mieści się w przedziale od 20 do 25°C. Ważne jest zapewnienie odpowiedniej wilgoci nasionom przed wschodami. Przy takich warunkach pomidory powinny wykiełkować po 5-10 dniach.
Po wschodach temperaturę otoczenia należy obniżyć do 20°C w dzień i 18°C w nocy. Siewki powinny mieć stały dostęp do światła (nie powinny jednak znajdować się przy otwartym oknie, gdyż są wrażliwe na spadki temperatur). Gdy pojawią się pierwsze liście, wraz z podlewaniem możemy zacząć stosować płynne nawozy wieloskładnikowe (2-3 razy w okresie wzrostu).
Pikowanie oraz dalszy wzrost i rozwój pomidorów
Pikowanie jest ważnym etapem rozmnażania pomidorów. Polega na rozdzieleniu wspólnie rosnących siewek do pojedynczych pojemników w celu jej lepszego rozwoju oraz odpowiedniej selekcji roślin. Pikowanie rozpoczynamy w momencie, gdy pojawią się 2 pary liści (2 pierwsze liścienie – to pierwsze kiełkujące listki, które odpadną w późniejszej fazie wzrostu oraz 2 pierwsze liście nad liścieniami). Optymalna wysokość siewek pomidorów do pikowania mieści się w przedziale od 8 do 10 cm. Rośliny uzyskują taką wysokość najczęściej po. 2-3 tygodniach od wysiewu. Pomidory najlepiej pikować do ziemi uniwersalnej, wymieszanej z kompostem w stosunku 2:1.
Pomidory pikuje się do wielodoniczek lub do plastikowych pudełek po jogurtach. Pojedyncze doniczki powinny mieć średnicę od 8 do 10 cm. Doniczki wypełniamy ziemią, którą następnie lekko ubijamy i podlewamy. W wypełnionych ziemią doniczkach robimy dołek, do którego wkładamy sadzonkę z wyprostowanym korzeniem. Rośliny sadzimy głębiej, niż rosły we wcześniejszej doniczce – ok. 2 cm poniżej liści.
Po przesadzeniu należy zapewnić im dużo światła, temperaturę w przedziale od 18 do 20°C oraz stałą wilgotność. Siewki nawozimy, gdy mają wykształcone 2-3 liście. Do rozsady przygotowanej w mieszkaniu możemy wykorzystać również nawóz na bazie odchodów dżdżownic. Jeśli pomidory znajdują się przy oknie, powinniśmy co jakiś czas obracać doniczki, aby sadzonki nie odchylały się za mocno w stronę okna – do słońca.
Uprawa pomidorów w gruncie rozpoczyna się w maju. Pomidory sadzimy po 15 maja, kiedy ryzyko wystąpienia przymrozków jest niewielkie. Przed posadzeniem do gruntu (ok. 7-10 dni wcześniej) pomidory powinniśmy hartować, ograniczając ich podlewanie i wystawiając je na zewnątrz początkowo na kilka godzin dziennie. Po kilku dniach pozostawia się je również na noc. Bezpośrednio przed sadzeniem rośliny powinniśmy obficie podlać.
Sadzenie pomidorów do gruntu
Pomidory powinny być gotowe do przeniesienia do gruntu w drugiej dekadzie maja. Nie należy sadzić pomidorów w ogrodzie, gdy temperatura spadnie poniżej 10°C. Wówczas ich wzrost zostaje zahamowany. Temperatura poniżej 0°C powoduje śmierć rośliny, gdyż pomidory nie posiadają odporności na niskie temperatury. Zdrowe rośliny otrzymamy z siewek o grubych i krótkich łodyżkach i krótkich ogonkach liściowych.
Przed posadzeniem wysokość sadzonek powinna wynosić od 15 do 40 cm, średnica pędu głównego od 4 do 7 mm przy 5-8 dobrze wykształconych liściach. Liście pomidorów nie powinny mieć przebarwień. Jasnozielony kolor związany jest z brakiem składników pokarmowych lub ze zbyt dużym nawadnianiem, a bardzo ciemna barwa oznacza, że rośliny zostały przenawożone. Dalsza uprawa pomidorów w gruncie w dużej mierze decydować będzie o wielkości oraz jakości plonów.
Przed posadzeniem gotowej rozsady pomidorów z podłoża usuwamy chwasty, a następnie przygotowujemy dołki w odstępach ok. 40-55 cm. Optymalna liczba roślin na 1 m2 wynosi 3-4 sztuki. Rośliny nie powinny rosnąć zbyt blisko siebie, gdyż zwiększone zagęszczenie roślin powoduje gorsze wybarwianie owoców. Ponadto sadzonki są wówczas znacznie bardziej narażone na atak szkodników i porażenie przez niebezpieczne choroby. Przy każdym dołku w odległości ok. 10 cm od niego wbijamy palik (wysoki na 1,5 m,), do którego przywiążemy pomidora.
W żadnym wypadku nie podlewamy liści ani łodyg, gdyż zwiększa się wówczas ryzyko wystąpienia chorób grzybowych, np. szarej pleśni.
Podwiązywanie posadzonych roślin rozpoczynamy, gdy pędy roślin są na tyle wysokie, że mogą zostać uszkodzone przez wiatr (najczęściej 3-4 tygodnie po posadzeniu). Do podwiązywania używajmy miękkiego sznurka – w trakcie sezonu powtarzamy tę czynność 3-4 razy, w miarę wzrostu pędów. Pomidory najlepiej sadzić w dzień pochmurny, do ogrzanej gleby.
Rozsadę pomidorów sadzimy do przygotowanych dołków głębiej niż rosła w pojemniku, nie obsypując ziemią dolnych liści. Korzenie nie powinny być podwinięte, lecz luźno rozłożone w dołku. Obsypujemy roślinę ziemią, dociskając ją do korzeni. Po posadzeniu rośliny obficie podlewamy letnią wodą. Wodę lejemy tylko na podłoże pod sadzonkę. W żadnym wypadku nie podlewamy liści ani łodyg, gdyż zwiększa się wówczas ryzyko wystąpienia chorób grzybowych, np. szarej pleśni. Po dwóch tygodniach od posadzenia pomidory nawozimy nawozem mineralnym.
Uprawa pomidorów do gruntu – nawadnianie
Od posadzenia rozsady do kwitnienia potrzeby wodne pomidorów nie są zbyt duże, jednak już w okresie zawiązywania owoców ich potrzeby wodne rosną. Najlepiej podlewać pomidory niezbyt często, jednak większymi dawkami wody o temperaturze otoczenia. Dzięki regularnemu podlewaniu utrzymujemy stałą wilgotność gleby, co skutecznie zapobiega pękaniu owoców. Gdy lato jest bardzo deszczowe, warto przygotować zadaszenie np. z folii, aby rośliny nie były zbyt mokre, gdyż może to doprowadzić do wystąpienia groźnych chorób grzybowych.
Nawożenie pomidorów w gruncie
Pomidory mają duże wymagania, jeśli chodzi o potrzeby nawozowe. Oprócz odpowiedniego przygotowania gleby przed sadzeniem (obornik, kompost – będące źródłem azotu) uzyskanie zdrowych i wysokich plonów wymaga odpowiedniego nawożenia w trakcie ich wzrostu.
Największe zapotrzebowanie na azot pomidory wykazują podczas zawiązywania i formowania owoców. Nawożenie wykonujemy dwa tygodnie po posadzeniu rozsady. Powinno uzupełnić również niedobór miedzi, żelaza, manganu oraz fosforu, który wpływa na lepsze ukorzenienie rozsady.
Drugi zabieg wykonujemy przed kwitnieniem, stosując preparat zawierający bor, który poprawia kwitnienie oraz zawiązywanie owoców, a także fosfor. W czasie wzrostu roślin warto zastosować nawóz zawierający magnez, który aktywuje proces fotosyntezy i molibden zwiększający wykorzystanie azotu. W fazie kwitnienia pomidorom dostarczamy składniki pokarmowe takie, jak: potas, fosfor, magnez oraz żelazo. Zamiast nawozów w okresie wegetacji możemy zastosować dojrzały kompost.
Usuwanie pędów bocznych i liści jako ważny element pielęgnacji pomidorów
Uprawiając wysokie odmiany pomidorów w gruncie prowadzimy je zazwyczaj na 1-2 pędy. Prowadząc jeden pęd, usuwamy wszystkie pozostałe wyrastające z kątów liście, a przy dwóch pędach, jako ten drugi pozostawiamy pęd wyrastający pod pierwszym gronem. Uprawa pomidorów w gruncie wymaga dokładnego przeprowadzania zabiegów pielęgnacyjnych.
Dalsza pielęgnacja polega na uszczykiwaniu tworzących się pędów bocznych w kątach liści. Usuwamy je, gdy są jeszcze małe (3 cm), gdyż wtedy są delikatne i wówczas możemy wykonać to ręcznie. Celem tego zabiegu pielęgnacyjnego jest zmniejszenie masy wegetatywnej oraz zwiększenia zdolności do owocowania. W sierpniu obrywamy również dolne starsze liście, które żółkną (starzenie liści lub porażenie chorobami).
Odmiany karłowe, które kończą wzrost po wytworzeniu kilku lub kilkunastu owoców nie wymagają przycinania. Gdy chcemy, aby owoce dojrzały szybciej, wówczas już w fazie żółtego owocu należy usunąć wszystkie liście pod tymi gronami. Czynność ta zapewnia też odpowiedni przepływ powietrza przy podłożu i w pobliżu gron znajdujących się najniżej. Bardzo ważne jest, abyśmy pamiętali o usuwaniu zniekształconych kwiatów, gdyż mogą one wytworzyć zdeformowane owoce, które niepotrzebnie obciążą roślinę.
Eliminacja chwastów
Jeśli nie ściółkujemy poletka z pomidorami, powinniśmy regularnie odchwaszczać je ręcznie lub za pomocą haczki lub pazurków. Chwasty znacznie obniżają temperaturę gleby, co razem z wysoką wilgotnością sprzyja porażeniu pomidora przez groźne choroby. Termin sadzenia pomidora do gruntu nakłada się na okres masowego pojawienia się chwastów. Również chwasty rosnące bezpośrednio przed zbiorami są kłopotliwe, gdyż opóźniają proces dojrzewania owoców i utrudniają zbiory. Uprawa pomidorów w gruncie wymaga starannego odchwaszczania poletka.
Do najpospolitszych gatunków chwastów towarzyszących uprawie pomidora możemy zaliczyć: komosę białą, żółtlicę drobnokwiatową, gwiazdnicę pospolitą, szarłat szorstki, rdesty, czy chwastnicę jednostronną. Najwrażliwsze są odmiany karłowe, samokończące, uprawiane bez palikowania, natomiast odmiany o silnym wzroście – uprawiane przy palikach są bardziej odporne na zachwaszczenie.
Dojrzewanie pomidorów
Owoce pomidorów dojrzewają po ok. 45-60 dniach od momentu zakwitnięcia kwiatów. Szypułki w pełni dojrzałych owoców bez problemu odłamują się w miejscu zgrubienia, natomiast szybkość dojrzewania zależy przede wszystkim od uprawianej odmiany oraz przebiegu pogody.
Dojrzałe pomidory nadają się do bezpośredniego spożycia, jednak nie możemy ich zbyt długo przechować, gdyż szybko tracą jędrność. Dlatego, gdy chcemy je dłużej przechowywać, powinniśmy zbierać je w momencie, gdy będą „zapalone”. Wykorzystać możemy również niedojrzałe pomidory.
Uprawa pomidorów w gruncie – ogławianie i zbiór
Ogławianie pomidorów polega na usunięciu wierzchołka pędu głównego lub większej liczby pędów w zależności od tego, na ile pędów prowadzimy pomidory (ok. 10 sierpnia) Pozostawiamy 2-3 liście nad najwyższym kwitnącym gronem. Zabieg ten pozwoli dorosnąć i dojrzeć pozostawionym na roślinie owocom przed nadejściem chłodniejszego okresu w pogodzie.
Gdy rośliny prowadzimy na jeden pęd, wówczas ogławiamy krzak po wytworzeniu 5-6 gron, natomiast pomidory prowadzone na 2 pędy ogławiamy w momencie, gdy na każdym z pędów znajdą się po 2-3 grona. W przypadku niewykonania ogławiania może dojść do zawiązania nowych owoców, które i tak nie zdążą dojrzeć, a niepotrzebnie doprowadzą do zahamowania wzrostu i dojrzewania owoców już wykształconych na niższych gronach.
Pomidory zbieramy w okresie od lipca do października (przy sprzyjających warunkach atmosferycznych), 2-3 razy w ciągu tygodnia. Możemy je zbierać w różnych fazach dojrzałości. Ostatnie owoce z krzaków zrywamy jeszcze przed osiągnięciem pełnej dojrzałości (gdy są „zapalone”), aby uchronić je przed jesiennymi przymrozkami.
Uprawa pomidorów w gruncie wymaga wiele czasu, cierpliwości, dokładności i przede wszystkim wiedzy popartej doświadczeniem, jednak efekty naszej pracy z pewnością nie pójdą na marne. Własna uprawa pomidorów przy zachowaniu odpowiednich zasad związanych z jego wymaganiami dostarczy nam wysokich plonów, które stanowią cenne źródło wielu składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.
Love Natura – Kochamy to, co naturalne!