Dlaczego liście zmieniają barwę jesienią?

Jesień to pora roku, w której możemy zachwycać się różnorodnymi kolorami liści na drzewach. W ciągu 3 miesięcy liście zmieniają swoją barwę z zielonej na żółtą, pomarańczową, czerwoną, aż po brązową, aby ostatecznie spaść na ziemię. Dlaczego liście zmieniają barwę? Z czym wiąże się ten proces?

Dlaczego liście zmieniają barwę jesienią?

Cykliczne pory roku powodują wiele widocznych gołym okiem zmian w przyrodzie. Należą do nich m.in. jesienne migracje ptaków czy też zmiany futra ssaków, a także zmiany barwy i ostatecznie opadanie liści z drzew. Skracający się dzień i związane z tym faktem systematyczne zmniejszanie się ilości docierających promieni słonecznych stają się bodźcem do zmian zachodzących w przyrodzie, w tym do zmiany barwy liści jesienią. Dlaczego liście zmieniają barwę?

fot.: Owned by the author

Zjawisko związane z reakcją roślin na zmiany długości dnia i nocy nazywamy fotoperiodyzmem. Dzięki temu zjawisku liście zmieniają swoją barwę. Poszczególne kolory liści są skutkiem ubocznym wielu procesów, których zadaniem jest jak najlepsze przygotowanie roślin do zimowego spoczynku. Aby ograniczyć swoje funkcje życiowe i przejść w stan fizjologicznego spoczynku drzewa zrzucają swoje liście, podobnie jak zwierzęta, które zapadają w zimowy sen. Rośliny na okres zimy muszą zrezygnować ze wszystkiego, co powoduje utratę ciepła, wody oraz cennych substancji odżywczych.

Kolorowe liście jesienią

Jesienią możemy zachwycać się całą paletą barw liści. Głównym celem zmiany barwy i w końcowym efekcie opadania liści jest przetrwanie przez rośliny zimy. W okresie wiosennym i letnim liście wytwarzają potrzebną dla drzewa „żywność”. Tworzy się ona w komórkach, które zawierają chlorofil. Ten zielony barwnik zapewnia im soczysty, zielony kolor. Dzięki niemu liście mogą pochłaniać energię słoneczną niezbędną do przeprowadzenia procesu fotosyntezy.

fot.: Owned by the author

Z kolei w okresie jesieni, kiedy dzień zaczyna się skracać, a temperatura obniża się, do liści docierają coraz mniejsze ilości promieni słonecznych. Wówczas drzewa powoli muszą zacząć przygotowywać się do zbliżającej się zimy. Zdecydowanie najbardziej kolorowym okresem w roku jest miesiąc październik. Dlaczego liście zmieniają barwę jesienią?  

Dlaczego liście zmieniają barwę – mechanizm obronny roślin  

Już w sierpniu możemy zaobserwować pierwsze symptomy zbliżającej się jesieni. Wówczas kolor liści zaczyna stopniowo ulegać zmianie. Liście nie są już tak soczyste i zielone, jak chociażby we wcześniejszych miesiącach. Zmiana barwy liści drzew coraz szybciej postępuje we wrześniu, jednak najbardziej widoczna jest w październiku. Zielony barwnik zawarty w liściach zaczyna się rozkładać, przez co rośliny wytwarzają antocyjany. Rozkład chlorofilu na proste związki powoduje ich transport w głąb rośliny.

fot.: Owned by the author

Antocyjany powodują zmianę barwy liści – początkowo w żółć, a następnie w pomarańcz i czerwień, a na końcu w brąz. Ostatecznie liście opadają na ziemię. Za żółtą barwę liści odpowiada ksantofil, a za pomarańczową – karoten. Z kolei za kolor czerwony odpowiadają antocyjany. Rośliny przed zimą starają się zmagazynować jak najwięcej substancji niezbędnych do ich wiosennego przebudzenia.

Szybkość zmiany zabarwienia liści jesienią i proces opadania liści

Szybkość, z jaką liście zmieniają swoją barwę zależy oczywiście od przebiegu pogody. Jeśli za oknem jest słonecznie, sucho oraz chłodno, wówczas kolory liści zmieniają się znacznie wolniej. W przypadku, kiedy mamy do czynienia z pochmurną, deszczową aurą z niskimi temperaturami, wówczas wytwarzanie antocyjanów przebiega znacznie szybciej, dlatego też zmiana barwy liści na czerwoną przebiega o wiele szybciej.

fot.: Owned by the author

Rośliny wytwarzają również specjalne komórki, których zadaniem jest odcięcie liści od drzew. Podczas przebarwiania liści, w miejscu stuku ogonka liściowego z pędem tworzy się specjalna tkanka odcinająca, a w procesie opadania drzew udział bierze również etylen, będący hormonem starzenia. Samo opadanie liści z drzew również wiąże się z pogodą. Im częściej pojawia się silny wiatr, tym więcej liści odpada od drzew pod wpływem własnego ciężaru.

Złota polska jesień

Im dłużej mamy do czynienia ze słoneczną, bezchmurną i ciepłą aurą związaną z obecnością układu wyżowego, tym dłużej możemy podziwiać przepiękne palety barw na drzewach. Nazwa „złota polska jesień” wzięła się od żółtego koloru liści, które przy jesiennych promieniach słonecznych mienią się złotem.

fot.: Owned by the author

Babie lato w naszym kraju pojawia się we wrześniu lub w październiku. Na kształtowanie się babiego lata w Polsce decydujący wpływ ma Wyż Południowoazjatycki, który słabnie wraz ze zbliżającą się zimą.

Love Natura – Kochamy to, co naturalne!

Spodobał Ci się nasz artykuł? Udostępnij go znajomym!