Smog w Polsce – przyczyny, skutki, zapobieganie
Smog jest rodzajem mgły zmieszanej z zanieczyszczeniami powietrza (głównie dymem i spalinami). W Polsce pojawia się szczególnie w sezonie grzewczym. Tworzy się przede wszystkim przy dużych ośrodkach przemysłowych, gdzie powietrze jest najbardziej zanieczyszczone.
Szkodliwe związki tworzące smog w Polsce
Do związków tworzących smog zaliczamy pyły (PM10 i PM2,5), czyli drobiny kurzu, piasku, sadzy, popiołu, a także metali. Na powierzchni takich cząsteczek osadzają się inne substancje, np. metale ciężkie, które przenikają do organizmu podczas wdychania powietrza.
Pył PM10 (średnica ziaren do 10 mikrometrów) przenikając do płuc może spowodować kaszel oraz alergie. Poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego dla PM10 wynosi 40 µg/m3.
Pył PM2,5 (średnica ziaren do 2,5 mikrometra) jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia, gdyż cząsteczki te, ze względu na niewielkie rozmiary, mogą przenikać do krwi – wpływa zatem negatywnie na układ oddechowy i krążenia. Poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego dla pyłu PM 2,5 wynosi 25 µg/m3.
Benzo(a)piren powstaje wskutek spalania odpadów (w ciągu roku Polacy pozbywają się w ten sposób 2 mln ton śmieci rocznie), drewna, tworzyw sztucznych, paliw samochodowych. Ma właściwości rakotwórcze. Dopuszczalny średnioroczny poziom dla B(a)P wynosi 1 ng/m3.
Ozon jest jedną z form tlenu, zanieczyszczeniem wtórnym; występując w atmosferze staje się trucizną zaburzającą procesy biochemiczne w roślinach oraz przyczyniającą się do powstawania chorób układu oddechowego u ludzi. Wyższe stężenia ozonu drażnią błony śluzowe, powodują suchy kaszel, czy podrażnienia oczu. Dopuszczalny poziom tej substancji w powietrzu wynosi 120 µg/m3.
Tlenki azotu – źródłem emisji są procesy spalania paliw pochodzące z transportu drogowego. W Polsce z roku na rok wzrasta liczba samochodów osobowych. Auta poruszające się w korkach spalają dużo więcej paliwa, co powoduje wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza. Poziom dopuszczalny stężenia średniorocznego dla NO2 wynosi 40 μg/m3.
fot.: Owned by the authorPrzyczyny występowania smogu w Polsce
Obecność smogu w Polsce uwarunkowana jest wieloma czynnikami. Jednym z nich jest ogrzewanie naszych domów węglem, często niskiej jakości. Jego występowanie spowodowane jest również korzystaniem z instalacji starego typu – m.in. kotłów górnego spalania, w których można „spalić” praktycznie wszystko. Poważny problem dotyczy także spalania paliw zbyt wilgotnych, których produktem ubocznym jest sadza oraz dym. Również palenie odpadów umożliwia powstanie smogu, gdyż tworzą się toksyczne dioksyny. Wzrost liczby samochodów w Polsce wpływa na zwiększenie emisji zanieczyszczeń do powietrza; uciążliwe są stare samochody z silnikami diesla, bez filtrów cząstek stałych.
fot.: Owned by the authorZjawisku smogu w naszym kraju sprzyja również pogoda – bezwietrzne dni z inwersją temperatury, w wyniku czego zanieczyszczenia zalegają nad miastem przez dłuższy okres. Zjawisku smogu sprzyja również duża wilgotność powietrza. Poważnym problemem jest również zwarta zabudowa dużych aglomeracji (brak korytarzy przewietrzania miasta powoduje ograniczenie lub brak cyrkulacji powietrza). Smog powstaje również w korzystnych warunkach terenowych (np. w dolinach lub kotlinach otoczonych wzgórzami).
Skutki smogu w Polsce
Nadmierne zanieczyszczenie powietrza smogiem występuje na ponad 20% powierzchni naszego kraju. Najbardziej zanieczyszczone są te obszary, gdzie mamy do czynienia z dużym zagęszczeniem przemysłu. Dotyczy to gównie województwa śląskiego, ponadto obszaru Zagłębia Miedziowego na Dolnym Śląsku. Smog pojawia się również w wielu innych regionach Polski, gdzie dominuje mocno rozwinięty przemysł.
Smog może stać się przyczyną opadów kwaśnych deszczy, które negatywnie wpływają na środowisko. Powodują zniszczenia lasów, zakwaszania gleby i wód. Efekt smogu, najbardziej widoczny jest w rejonach zurbanizowanych, gdzie powoduje m.in. niszczenie elewacji budynków. Smog jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci, osób starszych i ludzi cierpiących na choroby układu oddechowego i krwionośnego. Stanowi zatem poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Wywołuje alergie, astmy, problemy z oddychaniem, podrażnia oczy.
Wieloletni kontakt z zanieczyszczeniami powietrza (np. w dużych aglomeracjach miejskich lub na obszarach uprzemysłowionych) może prowadzić do rozwoju nowotworów złośliwych – raka płuca, gardła, krtani i przełyku. Smog przyczynia się również do szybszego starzenia się naszego układu nerwowego. Według przeprowadzonych badań, im bardziej zanieczyszczone jest środowisko, w którym żyjemy, tym gorsza jest wydajność snu, co dodatkowo wpływa negatywnie na nasz organizm.
Jak zmniejszyć ryzyko występowania smogu w naszym kraju?
Stały monitoring poziomu zanieczyszczeń w naszym kraju prowadzą Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane z poszczególnych stacji pomiarowych dostępne są w internecie.
Zmniejszenie ryzyka wystąpienia smogu wymaga dużo pracy. Przede wszystkim należy popularyzować publiczne środki transportu: tramwaje, autobusy, rowery miejskie. Dobrym rozwiązaniem są inwestycje związane ze zwiększaniem powierzchni zielonych w dużych miastach. Należy również zmniejszać natężenie ruchu kołowego w centrach miast. Warto zmienić standardy pieców spalających węgiel lub wybrać ekologiczne formy ogrzewania domów i mieszkań.
fot.: Owned by the authorDobrym rozwiązaniem, pozwalającym zmniejszyć bezpośredni wpływu smogu na nasze zdrowie jest stosowanie specjalnych masek antysmogowych. Chronią nas bezpośrednio od wysokich stężeń pyłów zalegających w powietrzu. Każdy mieszkaniec aglomeracji miejskich oraz terenów, gdzie zagrożenie smogiem jest duże, powinien zaopatrzyć się w tego typu maseczki i nosić je szczególnie w czasie, gdy stężenie szkodliwych pyłów jest duże.
Love Natura – Kochamy to, co naturalne!
